Văn hóa doanh nghiệp, giống như một nền móng vững chắc, chi phối mọi hoạt động và quyết định thành bại của một tổ chức. Nó không chỉ đơn thuần là những quy định hay quy trình làm việc, mà còn là những giá trị, niềm tin sâu sắc được chia sẻ bởi tất cả thành viên. Để hiểu rõ hơn về nó, chúng ta cần khám phá các cấp độ văn hóa doanh nghiệp khác nhau. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về 3 tầng văn hóa doanh nghiệp, từ những biểu hiện bên ngoài dễ nhận thấy đến những giá trị cốt lõi sâu thẳm.
Tổng quát chung về văn hóa doanh nghiệp
Sau đây là những định nghĩa cơ bản về văn hóa doanh nghiệp, giúp bạn có cái nhìn tổng quan và nền tảng cơ bản để xây dựng văn hóa doanh nghiệp riêng biệt cho công ty của mình.
Lý thuyết về văn hóa doanh nghiệp
Văn hóa doanh nghiệp là một khái niệm vô cùng quan trọng trong kinh doanh, nó ảnh hưởng sâu sắc đến mọi hoạt động và thành công của một tổ chức. Nói một cách đơn giản, văn hóa doanh nghiệp là tập hợp các giá trị, niềm tin, thái độ và hành vi được chia sẻ bởi tất cả các thành viên trong một tổ chức. Nó tạo nên một “tinh thần” đặc trưng, làm cho doanh nghiệp trở nên khác biệt so với các doanh nghiệp khác. Bên cạnh đó, Văn hóa doanh nghiệp mạnh mẽ giúp nhân viên cảm thấy được kết nối với tổ chức, tăng cường lòng trung thành và sự gắn bó.
8 Vai trò của văn hóa doanh nghiệp đến sự phát triển của công ty
Định nghĩa về các cấp độ văn hóa doanh nghiệp
Edgar Schein, một nhà xã hội học nổi tiếng, đã đưa ra một mô hình chia văn hóa doanh nghiệp thành 3 cấp độ, giúp chúng ta có cái nhìn tổng quan hơn về cấu trúc của văn hóa doanh nghiệp vì khái niệm về chúng thường khá trừu tượng nhưng lại mang đến âm hưởng sâu sắc cho sự thành công của một tổ chức. Sau đây là các cấp độ văn hóa doanh nghiệp khác nhau :
- Cấp độ 1 : Cấu trúc hữu hình
- Cấp độ 2 : Các giá trị được chia sẻ
- Cấp độ 3 : Những giả định căn bản
Tầm quan trọng khi phân chia văn hóa thành các cấp độ
Việc hiểu rõ về các cấp độ văn hóa doanh nghiệp là một bước quan trọng để các doanh nghiệp có thể xây dựng một môi trường làm việc tích cực, thúc đẩy sự phát triển bền vững. Đây là 3 lý do chính ảnh hưởng trực tiếp :
- Hiểu rõ hơn về văn hóa doanh nghiệp: Giúp các nhà quản lý nhận biết được những yếu tố cấu thành nên văn hóa doanh nghiệp, từ đó có những điều chỉnh và tái xây dựng phù hợp với văn hóa công ty nơi mình làm việc và phát triển.
- Xây dựng và phát triển văn hóa doanh nghiệp hiệu quả: Bằng cách tác động vào từng cấp độ, các doanh nghiệp có thể xây dựng một văn hóa doanh nghiệp mạnh mẽ, phù hợp với mục tiêu và hướng phát triển sau này của công ty một cách bền vững.
- Giải quyết các vấn đề liên quan đến văn hóa: Khi gặp phải các vấn đề liên quan đến văn hóa, việc xác định cấp độ xảy ra vấn đề sẽ giúp tìm ra giải pháp phù hợp và giải quyết một cách nhanh chóng, hạn chế gây ra những thiệt hại, rủi ro không mong muốn.
3 tầng văn hóa doanh nghiệp vững chắc
Theo mô hình của Edgar Schein, văn hóa công ty có thể được chia thành các cấp độ văn hóa doanh nghiệp sau đây :
Cấp độ 1 – Visible Artifacts (Cấu trúc vật chất hữu hình)
Cấp độ văn hóa này như một “bộ mặt” của doanh nghiệp, dễ dàng nhận biết ngay từ cái nhìn đầu tiên. Bạn có thể cảm nhận nó qua từng chi tiết nhỏ: Từ cách bố trí bàn làm việc, màu sắc chủ đạo, cho đến những câu khẩu hiệu được treo trên tường, tất cả đều gửi gắm những thông điệp nhất định. Tuy nhiên, cấp độ này cũng như một “tấm vé” mời bạn bước vào thế giới bên trong của doanh nghiệp, nơi ẩn chứa những giá trị cốt lõi sâu sắc hơn. Tất cả tạo nên một bức tranh sinh động, thể hiện rõ nét “con người” của doanh nghiệp.
Một ví dụ cụ thể về cấp độ 1 này là khi bước vào một cửa hàng Starbucks, bạn sẽ ngay lập tức bị thu hút bởi không gian ấm cúng, thiết kế hiện đại và hương thơm cà phê đặc trưng. Đó chính là kết quả của việc Starbucks rất chú trọng vào việc xây dựng một hình ảnh thương hiệu mạnh mẽ và thống nhất thông qua cấu trúc hữu hình.
Cấp độ 2 – Shared Values (Những giá trị được công nhận)
Nếu như cấu trúc hữu hình là “bộ mặt” của doanh nghiệp thì giá trị được chia sẻ chính là “trái tim” của nó. Đây là những nguyên tắc, niềm tin chung mà mọi thành viên trong tổ chức đều hướng tới. Giá trị được chia sẻ thường được thể hiện qua các văn bản, quy định, và quan trọng hơn cả là qua hành động của mỗi cá nhân. Khi các giá trị được truyền đạt một cách rõ ràng và nhất quán, chúng sẽ tạo ra một văn hóa doanh nghiệp mạnh mẽ, giúp nhân viên cảm thấy gắn bó và có trách nhiệm hơn với công việc.
Ví dụ như Tại Disney, giá trị “tạo ra trải nghiệm khác biệt cho khách hàng” không chỉ được ghi trong các văn bản mà còn được thể hiện rõ qua việc mỗi nhân viên đều coi khách hàng như những vị khách quý. Họ sẵn sàng lắng nghe, thấu hiểu và đáp ứng mọi nhu cầu của khách hàng.
Cấp độ 3 – Basic Underlying Assumptions (Những quan niệm, giả định chung)
Bạn có bao giờ tự hỏi tại sao mọi người trong một tổ chức lại có những cách suy nghĩ và hành động tương tự nhau? Câu trả lời nằm ở giả định cơ bản. Đây là những niềm tin sâu sắc, thường vô thức, chi phối cách suy nghĩ và hành động của mọi thành viên trong tổ chức. Chúng ta có thể hình dung chúng như những “cội rễ” của văn hóa doanh nghiệp, ăn sâu vào tiềm thức và khó thay đổi. Đây là cấp độ văn hóa cao nhất trong 3 tầng văn hóa doanh nghiệp.
Những giả định này thường chịu ảnh hưởng bởi văn hóa dân tộc, kinh doanh và lịch sử. Ví dụ, trong văn hóa Việt Nam, chúng ta thường đề cao sự hòa hợp, tôn trọng cấp bậc và coi trọng mối quan hệ. Những giá trị này sẽ ảnh hưởng sâu sắc đến cách các doanh nghiệp Việt Nam vận hành. Hay trong một số doanh nghiệp, người ta tin rằng xung đột là điều cần tránh. Niềm tin này có thể bắt nguồn từ văn hóa dân tộc, nơi mà sự hòa hợp được coi trọng hơn là sự đối đầu.
Tuy nhiên, niềm tin này cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng đổi mới và phát triển của doanh nghiệp.
Các ví dụ phổ biến về các cấp độ văn hóa doanh nghiệp
Sau đây là những ví dụ nổi bật về các cấp độ văn hóa doanh từ các công ty, doanh nghiệp nổi tiếng toàn cầu
Cấp độ 1: Cấu trúc hữu hình (Artifacts)
Google: Văn phòng làm việc đầy màu sắc, không gian mở, góc thư giãn sáng tạo, khu vực ăn uống đa dạng, tạo cảm giác thoải mái và khuyến khích sự sáng tạo. Starbucks: Thiết kế cửa hàng ấm cúng, sử dụng màu sắc nâu chủ đạo, âm nhạc nhẹ nhàng, tạo không gian thư giãn và trải nghiệm cà phê độc đáo. Apple: Thiết kế sản phẩm tối giản, tinh tế, cửa hàng sang trọng, tạo cảm giác cao cấp và đẳng cấp.
Cấp độ 2: Những giá trị được chia sẻ (Values)
Google: Tôn trọng sự khác biệt, khuyến khích đổi mới, làm việc hiệu quả, tập trung vào người dùng. Starbucks: Tạo ra trải nghiệm khách hàng tuyệt vời, xây dựng cộng đồng, đóng góp cho xã hội. Apple: Đổi mới, thiết kế, chất lượng, dễ sử dụng.
Cấp độ 3: Giả định căn bản (Assumptions)
Các công ty khởi nghiệp: Thường có giả định về sự linh hoạt, thích ứng nhanh, sẵn sàng chấp nhận rủi ro, coi trọng sự sáng tạo và đổi mới. Các công ty truyền thống: Thường có giả định về sự ổn định, tuân thủ quy định, trọng tâm vào hiệu quả, coi trọng kinh nghiệm. Các công ty gia đình: Thường có giả định về sự gắn kết, lòng trung thành, coi trọng mối quan hệ, truyền thống gia đình.
Hy vọng bài viết về các cấp độ văn hóa doanh nghiệp của Replus sẽ hỗ trợ bạn trong quá trình học hỏi, phát triển và xây dựng văn hóa doanh nghiệp vững chắc và thành công. Cảm ơn bạn vì đã xem bài viết này và chúc bạn có một ngày làm việc thật nhiều niềm vui và may mắn.
Xem thêm: 4 mô hình văn hóa doanh nghiệp phổ biến tại Việt Nam
