Hạch toán thuế thu nhập doanh nghiệp là một hoạt động không thể thiếu trong quá trình quản lý tài chính của mọi doanh nghiệp. Việc hạch toán và định khoản thuế thu nhập doanh nghiệp chính xác và kịp thời các khoản thuế sẽ giúp doanh nghiệp tuân thủ pháp luật, giảm thiểu rủi ro phát sinh tranh chấp với cơ quan thuế và tối ưu hóa nghĩa vụ thuế. Bài viết này sẽ đi sâu vào các nguyên tắc, quy định và phương pháp hạch toán thuế, giúp bạn có cái nhìn toàn diện về vấn đề này.

Quy định chung của Nhà nước về thuế thu nhập doanh nghiệp

Sau đây là một số kiến thức chung cần thiết mà các doanh nghiệp cần nắm kỹ khi tìm hiểu về cách hạch toán thuế thu nhập doanh nghiệp.

Định nghĩa về thuế thu nhập doanh nghiệp ( Thuế TNDN )

Thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) là một loại thuế trực thu được nhà nước đánh vào phần thu nhập chịu thuế của các doanh nghiệp sau khi đã trừ đi các khoản chi phí hợp lý. Nói đơn giản, đây là khoản tiền mà doanh nghiệp phải nộp vào ngân sách nhà nước, tính trên lợi nhuận mà doanh nghiệp đạt được trong một kỳ kế toán.

Thuế TNDN là một trong những nguồn thu quan trọng của ngân sách, giúp nhà nước có nguồn vốn để đầu tư vào các công trình công cộng, phát triển kinh tế – xã hội. Đồng thời, thông qua thuế này sẽ giúp Nhà nước phân phối lại thu nhập trong xã hội, đảm bảo sự công bằng giữa các doanh nghiệp. Việc tính toán, kê khai và hạch toán thuế thu nhập doanh nghiệp là một công việc phức tạp, đòi hỏi kiến thức chuyên môn về luật thuế. Do đó, doanh nghiệp nên tham khảo ý kiến của các chuyên gia kế toán hoặc tư vấn thuế để đảm bảo tính chính xác và tuân thủ pháp luật.

Các đối tượng cần đóng thuế thu nhập doanh nghiệp

Việc nộp thuế TNDN là một nghĩa vụ bắt buộc theo quy định của pháp luật. Vì vậy, sau đây là các đối tượng cần đóng thuế :

Doanh nghiệp: Bao gồm công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn, doanh nghiệp tư nhân, hợp tác xã, các tổ chức kinh tế khác hoạt động theo quy định của pháp luật Việt Nam.
Đơn vị sự nghiệp công lập: Các đơn vị này, ngoài nhiệm vụ sự nghiệp, còn có hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ thì phải nộp thuế TNDN đối với phần thu nhập từ hoạt động kinh doanh.
Các tổ chức khác: Các tổ chức phi chính phủ, tổ chức xã hội, các tổ chức tôn giáo có hoạt động kinh doanh cũng phải chịu nghĩa vụ nộp thuế TNDN.
Cá nhân kinh doanh: Bao gồm hộ kinh doanh, cá nhân sản xuất, kinh doanh mà chưa thành lập doanh nghiệp.
Cá nhân có thu nhập từ hoạt động chuyên môn, dịch vụ: Như luật sư, kế toán, bác sĩ, kiến trúc sư… nếu thu nhập từ các hoạt động này vượt quá mức được miễn thuế.

Các đối tượng được miễn đóng thuế thu nhập doanh nghiệp

Việc được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp là một ưu đãi mà Nhà Nước dành cho một số đối tượng nhất định nhằm khuyến khích đầu tư, phát triển kinh tế – xã hội và hỗ trợ các nhóm đối tượng đặc biệt.

Các tổ chức xã hội hoặc phi chính phủ
Những cơ sở tôn giáo hoạt động không vì mục đích lợi nhuận
Các tổ chức, các nhân kinh doanh, hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp
Các doanh nghiệp đầu tư vào các lĩnh vực được Nhà Nước ưu đãi như công nghệ cao, năng lượng sạch, hạ tầng,… ( thường được miễn trong một số năm đầu hoặc giảm thuế )
Những doanh nghiệp nhỏ và vừa ( miễn một phần thuế hoặc toàn bộ thu nhập tùy theo quy mô, doanh thu )
Những doanh nghiệp hoạt động trong khi vực đặc biết được Nhà Nước ưu đãi
Các doanh nghiệp có hoạt động xã hội ( tạo việc làm cho người khuyết tật, bảo vệ môi trường,… )

Lưu ý: Các quy định về miễn thuế TNDN có thể thay đổi theo thời gian và tùy thuộc vào từng chính sách cụ thể của Nhà Nước. Do đó, để có thông tin chính xác và cập nhật nhất, bạn nên tham khảo các văn bản pháp luật hiện hành hoặc hỏi ý kiến của các chuyên gia kế toán, thuế.

Tài khoản dùng để hạch toán thuế thu nhập doanh nghiệp

Đây là những thông tin cần thiết mà các doanh nghiệp cần nắm kỹ khi tìm hiểu về cách hạch toán thuế thu nhập doanh nghiệp để hạn chế những sai sót và gây ra những vi phạm không đáng có về thuế.

Nội dung về tài khoản dùng để hạch toán thuế thu nhập doanh nghiệp

Tài khoản 3334 được sử dụng để phản ánh số thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) mà doanh nghiệp phải nộp vào ngân sách nhà nước. Tài khoản này ghi nhận đầy đủ quá trình hình thành, thay đổi và thanh toán số thuế TNDN, giúp doanh nghiệp theo dõi chính xác nghĩa vụ thuế của mình. Điều này sẽ giúp doanh nghiệp theo dõi sát sao nghĩa vụ thuế TNDN của mình, tránh tình trạng nộp thiếu hoặc nộp trễ. Ngoài ra, số liệu trên tài khoản 3334 được sử dụng để lập báo cáo tài chính, giúp các nhà đầu tư, chủ nợ đánh giá tình hình tài chính của doanh nghiệp.

Kết cấu và nghiệp vụ hạch toán thuế thu nhập doanh nghiệp

Bên Nợ

Nộp thuế TNDN: Khi doanh nghiệp nộp số thuế TNDN đã tính toán vào ngân sách nhà nước.

Điều chỉnh tăng số thuế TNDN phải nộp: Khi phát sinh các yếu tố làm tăng số thuế TNDN phải nộp (ví dụ: điều chỉnh tăng doanh thu, giảm chi phí hợp lý).

Bên Có

Số thuế TNDN phải nộp: Khi xác định số thuế TNDN phải nộp cuối kỳ kế toán.

Điều chỉnh giảm số thuế TNDN phải nộp: Khi phát sinh các yếu tố làm giảm số thuế TNDN phải nộp (ví dụ: điều chỉnh giảm doanh thu, tăng chi phí hợp lý).

Số dư

Số dư bên Nợ: Cho biết doanh nghiệp đã nộp thừa số thuế TNDN so với số thuế thực tế phải nộp. Trường hợp này, doanh nghiệp có thể yêu cầu cơ quan thuế hoàn trả số tiền chênh lệch.

Số dư bên Có: Cho biết doanh nghiệp còn nợ số thuế TNDN chưa nộp vào ngân sách nhà nước. Doanh nghiệp cần nộp số tiền còn thiếu này trong kỳ kế toán tiếp theo.

Cách định khoản thuế thu nhập doanh nghiệp theo quy định

Việc hạch toán thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) là một quá trình quan trọng trong kế toán doanh nghiệp. Dưới đây là các nghiệp vụ hạch toán thường gặp liên quan đến thuế TNDN:

Khi xác định số thuế TNDN phải nộp

Nợ tài khoản 821 – Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp (cụ thể là tài khoản 8211 – Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành): Để ghi nhận số thuế TNDN phải nộp đã được tính vào chi phí của kỳ.

Có tài khoản 3334 – Thuế thu nhập doanh nghiệp: Để phản ánh số thuế TNDN phải nộp.

Khi nộp tiền thuế TNDN

Nợ tài khoản 3334 – Thuế thu nhập doanh nghiệp: Để giảm số thuế TNDN còn phải nộp.

Có tài khoản 111, 112 hoặc các tài khoản tiền khác: Để ghi nhận việc giảm tiền mặt hoặc các khoản phải thu khác.

Điều chỉnh số thuế TNDN phải nộp

Nếu số thuế TNDN thực tế phải nộp nhỏ hơn số đã tạm nộp:

Nợ tài khoản 3334: Để giảm số thuế TNDN phải nộp.

Có tài khoản 8211: Để hoàn ứng số thuế đã nộp thừa vào chi phí.

Nếu số thuế TNDN thực tế phải nộp lớn hơn số đã tạm nộp:

Nợ tài khoản 8211: Để ghi nhận thêm chi phí thuế TNDN.

Có tài khoản 3334: Để tăng số thuế TNDN phải nộp.

Kết quả chuyển chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành cuối kỳ

Nếu số dư tài khoản 8211 có số Nợ lớn hơn số Có: Nghĩa là đã ghi nhận quá nhiều chi phí thuế, cần chuyển số chênh lệch vào tài khoản 911 – Xác định kết quả kinh doanh để điều chỉnh lợi nhuận sau thuế.

Nếu số dư tài khoản 8211 có số Nợ nhỏ hơn số Có: Nghĩa là đã ghi nhận chưa đủ chi phí thuế, cần chuyển số chênh lệch từ tài khoản 911 vào tài khoản 8211 để bổ sung chi phí.

Một số thông tin khác

Tài khoản 821: Phản ánh chi phí thuế TNDN, bao gồm cả phần thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành và thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại (nếu có).

Tài khoản 3334: Phản ánh số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp, là số liệu để đối chiếu với tờ khai thuế thu nhập doanh nghiệp.

Tài khoản 111, 112: Là các tài khoản kế toán dùng để ghi nhận tiền mặt và các khoản phải thu ngắn hạn khác.

Tài khoản 911: Là tài khoản kế toán dùng để xác định kết quả kinh doanh sau thuế của doanh nghiệp.

Kỳ tính thuế nhập doanh nghiệp chính xác nhất dành cho người mới bắt đầu

Kỳ tính thuế TNDN là khoảng thời gian mà doanh nghiệp xác định thu nhập, tính toán và nộp thuế TNDN. Vì kỳ tính thuế ảnh hưởng trực tiếp đến việc xác định lợi nhuận, thuế phải nộp và các chỉ tiêu tài chính khác do đó chúng ta cần xác định chính xác kỳ tính thuế. Theo quy định của pháp luật Việt Nam, kỳ tính thuế có thể là:

Năm dương lịch: Bắt đầu từ ngày 01/01 đến hết ngày 31/12 hàng năm. Đây là kỳ tính thuế phổ biến nhất.
Năm tài chính: Là khoảng thời gian 12 tháng liên tục, nhưng có thể bắt đầu từ bất kỳ tháng nào trong năm

Ngoài ra, còn có một số điều chỉnh về kỳ tính thuế trong một trường hợp đặc biệt:

Doanh nghiệp mới thành lập hoặc giải thể: Kỳ tính thuế đầu tiên hoặc cuối cùng có thể ngắn hơn 12 tháng nhưng không quá 15 tháng. Kỳ này sẽ được cộng dồn với kỳ tính thuế tiếp theo để tạo thành một kỳ tính thuế đầy đủ.
Doanh nghiệp nước ngoài có cơ sở thường trú tại Việt Nam: Kỳ tính thuế áp dụng theo từng lần phát sinh thu nhập chịu thuế tại Việt Nam.

Ngoài ra, thời hạn nộp thuế thu nhập doanh nghiệp sẽ được tính dựa trên quyết toán thuế TNDN khi chậm nhất là ngày cuối cùng của tháng 3 năm dương lịch tiếp theo năm tính thuế. Đồng thời, thuế TNDN tạm tính sẽ phải nộp đủ 75% số thuế tính được trong quý 3 hàng năm. Nếu thời hạn nộp trùng vào ngày nghỉ, lễ thì sẽ được dời sang ngày làm việc tiếp theo.

Cảm ơn vì đã đọc hết bài viết này và hy vọng những thông tin trên về hạch toán thuế thu nhập doanh nghiệp sẽ giúp các bạn lên kế hoạch thu, chi và nộp thuế một cách hợp lý. Replus chúc bạn có một ngày làm việc thật hiệu quả và may mắn.

Xem thêm: Văn phòng công chứng Sài Gòn