Ước tính 40% dân cư đô thị sẽ bị ảnh hưởng bởi chủ trương cấm xe máy, nhất là nguồn nhân sự làm giờ hành chính. Đây chính là lúc các chuyên gia lật lại vấn đề từng gây sốt “Thế giới đang làm việc từ xa, còn chúng ta thì sao?”
Giải quyết bất cập
Đề án kiểm soát sử dụng xe cơ giới cá nhân trên địa bàn TP.HCM (do Viện Chiến lược và phát triển giao thông vận tải – TDSI thực hiện) đưa ra mục tiêu đến năm 2030 sẽ hạn chế dần và tiến tới ngưng hoạt động xe mới tại 4 quận trung tâm và 2 khu đô thị Thủ Thiêm và Phú Mỹ Hưng. Ước tính 40% dân cư sẽ bị ảnh hưởng, dẫu nhiều ý kiến ủng hộ nhưng còn đó là những nỗi băn khoăn như 2 vấn đề đi lại và việc làm cho người dân.
Để giải quyết cho bài toán đi lại, đề án này đi kèm với việc tăng cường phương tiện vận tải công cộng. Tuy vậy, người sử dụng các phương tiện này lại gặp phải trở ngại về thời gian chờ chuyến và di chuyển chậm hơn rất nhiều so với việc di chuyển bằng xe máy cá nhân. Chưa kể, cước phí vận chuyển ở các khu vực này nhất định sẽ tăng.
Từ đây, nhiều chuyên gia đề cập phương pháp “làm việc từ xa”, vốn đã và đang được thế giới khuyến khích áp dụng. Tại các nước Bắc Âu, số lao động tự chủ từ lâu đã chiếm hơn 14% dân số. Ở các nước phổ biến công nghệ số hóa cao như Ấn Độ, nguồn lao động làm việc từ xa còn lên tới 50%. Riêng tại Nhật Bản từ năm 2017, chiến dịch “Ngày làm việc từ xa” đã được phát động và tận dụng nguồn nhân lực từ các bà nội trợ và những người khiếm khuyết, tàn tật.
Sự ra đời của phương pháp trên thực chất không phải bởi các hạn chế đi lại, mà là có không gian hoạt động thoải mái hơn. Với một số ngành nghề đặc thù như kinh doanh, thiết kế, lập trình v.v…, người lao động không nhất thiết phải đến văn phòng có mặt tại công ty 8 tiếng/ngày. Một số phòng kinh doanh yêu cầu nhân viên không ngồi ở công ty quá 3 giờ. Họ có thể ở bất cứ nơi đầu làm việc và đi gặp đối tác một cách thoải mái, miễn đảm bảo năng suất và hiệu quả.
Công nghệ 4.0 và những tiền đề cấp bách
Các ứng dụng công nghệ giao thông thông minh cũng cần được triển khai sớm hơn. Chẳng hạn, Thủ đô Bangkok (Thái Lan) khá giống TP HCM, thậm chí quá tải phương tiện cá nhân hơn, ùn tắc giao thông đã trở thành lối sống. Từ lúc có chủ trương hạn chế xe cá nhân, cơ quan chức năng đã ứng dụng giao thông thông minh (ITS) giúp kiểm soát giao thông trên đường… Đặc biệt, thông qua Internet và điện thoại thông minh, báo cho người sử dụng biết thông tin về lịch trình và thời gian từng tuyến xe buýt, metro. TP HCM một khi có chủ trương hạn chế xe cá nhân theo lộ trình sẽ tạo áp lực lớn cho ngành giao thông, càng sớm ứng dụng công nghệ thông minh, giải quyết kẹt xe hiệu quả, phục vụ người dân tốt hơn.
Một nghiên cứu khác chỉ ra rằng, trong 5 công cụ hỗ trợ hiệu suất làm việc (bao gồm thư điện tử, công cụ phối hợp văn bản, chia sẻ tệp tin, trò chuyện trực tuyến và mạng xã hội), người Việt đang sử dụng từ 4 công cụ trở lên. Tuy nhiên, đa phần người dân không biết tới dịch vụ văn phòng ảo giá rẻ (hay văn phòng 0m2). Đây là dịch vụ cho thuê địa chỉ, đặt bảng tên công ty. Địa chỉ văn phòng ảo thường đặt ở những địa chỉ đẹp, những nơi thuận lợi giao thông hay ở những tòa cao ốc nổi tiếng. Người thuê văn phòng thông minh này không cần đến trực tiếp nơi làm việc. Ngược lại, họ vẫn có thể nhận bưu phẩm từ ban lễ tân và có phòng họp miễn phí dù không sở hữu một diện tích cho thuê nào. Và quan trọng nhất, chi phí sở hữu một văn phòng ảo rất rẻ, phù hợp với mọi đối tượng sử dụng.

Đại diện của doanh nghiệp cho thuê văn phòng ảo lớn của thành phố Hồ Chí Minh, bà Vũ Thị Phượng – CEO của Công ty Cổ phần Replus cho rằng: “Làm việc ở đâu không quan trọng, quan trọng là có hiệu quả hay không. Đây là thời điểm thuận lợi của mô hình làm việc từ xa. Chính vì ngay bây giờ, chúng ta dễ dàng tìm thấy hàng trăm ứng dụng giúp cuộc sống của con người tốt đẹp hơn, trong đó các ứng dụng quản lý nhóm, quản lý dự án.”
Bên cạnh đó, vấn đề ô nhiễm môi trường và nóng lên toàn cầu có thể được giải quyết 20% nhờ mô hình làm việc từ xa, theo số liệu của Tổng cục Môi trường của Ủy ban châu Âu. Tất cả mọi người có thể trao đổi công việc và thậm chí là tài liệu đến và đi từ bất cứ nơi đâu. Như thế, lượng xe lưu thông sẽ giảm đi đáng kể và điều này sẽ giúp giảm ắt tắt giao thông, giảm khói bụi và giảm tình trạng nhà kính.

Nhìn chung, “làm việc từ xa” là một giải pháp gần như hoàn hảo. Nó sẽ giảm tải thời gian di chuyển, khói bụi từ xe cộ, chi phí thuê văn phòng và mở rộng đối tượng lao động. Ai cũng có phần lợi từ mô hình hoạt động này.